ΝΑΞΟΣ – ΚΟΥΡΟΙ—ΜΕΝΙΡ

Η Νάξος διαδραμάτισε πρωταρχικό ρόλο στην ιστορική πορεία του ευρύτερου Ελληνικού χώρου.

Ήδη από το 4.000 π.Χ. ανάπτυξε σημαντικό πολιτισμό και υπήρξε κοιτίδα του Κυκλαδικού πολιτισμού. Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν μία ανεπτυγμένη κοινωνία. Σ’ ολόκληρο το νησί βρίσκονται διάσπαρτοι κυκλαδικού τύπου οικισμοί. Τα Κυκλαδικά ειδώλια παρουσιάζουν μεγάλη πλαστική μνημειακού είδους. Αυτή η τάση προς τα κολοσσιαία έργα συνεχίζεται μέχρι και την Ελληνιστική εποχή.

Στον Απόλλωνα (παραλιακό χωριό στο βόρειο τμήμα του νησιού), στη θέση αρχαίου λατομείου μαρμάρου βρίσκεται ξαπλωμένο το κολοσσιαίο άγαλμα του Διονύσου ή του Κούρου Απόλλωνος, μήκους 10.50 μ. Το άγαλμα έχει κάτι το πρωτόγονο αν και κατασκευάσθηκε τον 6ο αι. π.Χ., έμεινε ημιτελές. Πιο επάνω στον λόφο στη θέση που ονομάζεται «Καλόγερος» και υπάρχουν λείψανα προϊστορικού οχυρού. Από εκεί ατενίζοντας τα βαθιά γαλάζια νερά του πελάγους σκεφτόμουν την ομοιότητα που παρουσιάζουν τα αγάλματα της νήσου του Πάσχα με τον Κούρο Απόλλωνα. Έχει γίνει μια πρωτοποριακή έρευνα από τον καθηγητή Nors Josephson του Heidelberg University . Εκδόθηκε ένα βιβλίο με τον τίτλο (Greek Linguistic Elements in the Polynesian Languages. Ηeidelberg 1987). Σύμφωνα με τα γλωσσολογικά και πολιτιστικά δεδομένα οι κάτοικοι του Ειρηνικού έχουν δεχθεί επιρροές από το Αιγαιακό χώρο. Διόλου απίθανο αν αναλογιστούμε το εξερευνητικό και θαλασσοπόρο πνεύμα των Ελλήνων.

Ο κολοσσιαίος ημιτελής Κούρος ξαπαλωμένος στην περιοχή των αρχαίων λατομείων της Νάξου στο σημερινό χωριό Απόλλωνας.

Πύργος Ελληνιστικής περιόδου, φτιαγμένος από μάρμαρο στην περιοχή Χείμαρος

2 ο Κούρος Έλληνας ξαπλωμένος στο φροντι

Για πάει κανείς στον κούρο "Έλληνα" πρέπει να διασχίσει το ειδυλιακό περίβολο του Φλεριού. Στο περιβόλι ιδιοκτησίας Κονδύλη βρίσκεται ο ημιτελής κούρος στο Φλεριό

Υπάρχουν επίσης άλλοι δύο μισοτελειωμένοι κούροι (7ος αι. π.Χ.). Ο ένας βρίσκεται στα λατομεία Φλεριό ή Μύλοι όπως ονομαζόταν παλαιότερα από τα τρεχούμενα νερά που κινούσαν τους νερόμυλους. Το Φλεριό απέχει 8 χλμ. από τη Χώρα και βρίσκεται σε μια από τις καταπράσινες ειδυλλιακές κοιλάδες του νησιού. Οι πινακίδες στο δρόμο για να πάει κανείς εκεί είναι κατατόπιστες. Ο αρχαϊκός Κούρος βρίσκεται ξαπλωμένος στο αρχαίο λατομείο, στην άκρη ενός περιβολιού. Αυτά τα κολοσσιαία μισοτελειωμένα αγάλματα είναι μοναδικά μνημεία στην ιστορία της αρχαιοελληνικής πλαστικής. Κόροι ελέγοντο οι ακμαίοι νέοι, οι ήρωες πολεμιστές και οι ημίθεοι (π.χ Διόσκουροι).

Οι Νάξιοι έδωσαν στους θεούς ανθρώπινη μορφή διαφορετική από εκείνη των παλιών χθονίων θεών, τους οποίους παρίσταναν με μικρά ειδώλια και ξόανα. Οι ντόπιοι ονόμασαν τον Κούρο «Έλληνα», διότι αντιπροσώπευε τον «μεγάλο» και «δυνατό» αρχαίο Έλληνα. Οι κολοσσιαίοι Κούροι έμειναν ατελείς λόγω πολιτικών γεγονότων ή εξαιτίας του θανάτου του πελάτη που τους παρήγγειλε. Σήμερα ο Κούρος «Έλληνας» βρίσκεται στο φροντισμένο περιβόλι της οικογένειας Κονδύλη.

Το ευώδες περιβάλλον και οι φιλόξενοι άνθρωποι συνθέτουν ένα μοναδικό μαγευτικό χώρο.

1το μονοπάτι που οδηγεί σρτον Κούρο Έλλη

Μονοπάτι που οδηγεί στον Κούρο Έλληνα που βρίσκεται σε μια καταράσινη τοποθεσία, Φλεριό.

Ο άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες, αλλά γνωστός στους ξένους, ημιτελής και φυσικά υπερμεγέθης Κούρος που βρίσκεται μέσα σ' ένα άγριο ορεινό και απόμακρο τοπίο.

Ο άλλος Κούρος λίγο μικρότερος του «Έλληνα» βρίσκεται ξαπλωμένος σε μία τοποθεσία 45 λεπτά με τα πόδια. Αυτόν οι περισσότεροι Έλληνες τον αγνοούν επειδή δεν υπάρχει καμιά πινακίδα που να οδηγεί εκεί ή κάποιο σχετικό εγκυκλοπαιδικό στοιχείο. Ρώτησα στους ντόπιους αλλά μου δώσανε συγκεχυμένες πληροφορίες. Τελικά με κατατόπισαν κάποιοι Γερμανοί τουρίστες που είχαν ένα ταξιδιωτικό οδηγό όπου υπήρχε σχεδιάγραμμα με το μονοπάτι που οδηγούσε εκεί. Είναι λυπηρό οι ξένοι να ξέρουν περισσότερο την ιστορία μας από εμάς. Ακολουθώντας μια ξερολιθιά, την διαίσθηση και λίγο την τύχη ίσως κάποιος να τον ανακαλύψει.

Ναός Δήμητρας, Σαγκρί

Το μονοπάτι που οδηγεί στον ορθόλιθο (θέση Αλωνάκια) είναι διαδαλώδες με βράχια που έχουν περίεργες μορφές. Είναι εύκολο να χάσει κανείς τον προορισμό του. Στο βάθος ψηλά στον λόφο δεσπόζει το Βυζαντινό κάστρο (Επάνω Κάστρο).

Ο ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΗΣ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΟΡΘΟΛΙΘΟΣ

Υπάρχει και ένα άλλο άγνωστο προϊστορικό μεγαλιθικό μνημείο στη Νάξο ο ορθόλιθος (μενίρ) που βρίσκεται στην τοποθεσία Αλωνάκια στους πρόποδες του Απάνω Κάστρου. Το Απάνω Κάστρο είναι μία ατόφια Βυζαντινή καστροπολιτεία. Γι’ αυτήν, δυστυχώς όπως συμβαίνει και με άλλα μνημεία που βρίσκονται μακριά από τις οδικές αρτηρίες, δεν έχει επιδειχθεί κανένα ενδιαφέρον για την συντήρησή της, και είναι παντελώς ερειπωμένη. Σ’ ένα τέτοιο απόκρημνο χώρο είναι σχεδόν αδύνατη η τοποθέτηση αναστηλωτικών—σωστικών μηχανημάτων. Ας αναλογισθούμε λοιπόν τη δυσκολία κατασκευής αυτών των κτισμάτων κατά την αρχαιότητα. Το φρούριο έχει αρχαία καταγωγή διότι υπάρχουν νεκροταφεία της Γεωμετρικής περιόδου. Είναι τύμβοι με πέτρινους κυκλικούς περιβόλους γι’ αυτό η περιοχή ονομάσθηκε «Αλωνάκια» από τους ντόπιους.

Η θέση που βρίσκεται ο ορθόλιθος είναι άγρια και επιβλητική. Επειδή οι ορθόλιθοι συνήθως βρίσκονται σε απρόσιτες θέσεις το καλύτερο που θα κάνει κανείς είναι να ρωτήσεις για την «στητή πέτρα», όπως την αποκαλούν στο χωριό Τσικαλαριό στους πρόποδες του Επάνω Κάστρου. Πάντως οι ορθόλιθοι παραμένουν ανεξερεύνητοι και πολλοί τους αγνοούν. Ορθόλιθοι υπάρχουν στην Μάνη, Πύλο και σε πολλά μέρη του κόσμου (Γαλλία, Σαρδηνία, Ρωσία, νήσοι Ειρηνικού κ.α.).

Φαίνεται ότι οι ορθόλιθοι κατασκευάστηκαν σε προϊστορικούς χρόνους, που δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθούν επακριβώς. Η μόνη αναφορά που έχουμε από τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, είναι ο «αργός λίθος» δηλαδή λίθινο είδωλο μη έχοντα ανθρώπινο, γεωμετρικό ή καθορισμένο σχήμα. Οι δε σύγχρονοι ερευνητές τα αποδίδουν σε προϊστορικούς ναούς, σημεία αστρολογικής--αστρονομικής παρατήρησης και συσσωρευτές ηλεκτρομαγνητικών (γεωδαιτικών) πεδίων. Υπάρχουν όμως και άλλες εκδοχές για την ανέγερση τέτοιων μνημείων, όπως π.χ., ίσως αποτελούσαν ορόσημο περιφράξεως τύμβου, λατρευτική στήλη για κάποιο θεό, αναμνηστική στήλη για θανόντα θνητό. Επίσης δεν αποκλείεται να διαιωνίζεται με αυτούς τους ορθολίθους – κάποιο σημαντικό γεγονός, συνθήκη διακανονισμού συνόρων ίσως δε και ημερολογίου. Σε μεγαλιθικά μνημεία που υπάρχουν ανά την Ευρώπη έχουν λαξευτεί μαίανδροι, και μορφές ανδρών και γυναικών Ελληνικής προελεύσεως. Οι αρχαιολόγοι χρονολογούν την περίοδο ανέγερσης αυτών των μνημείων μεταξύ 3.000 με 1000 π.Χ. Ορισμένοι δε τα θεωρούν παλαιότερα.

Πάντως η Νάξος είναι το ευλογημένο νησί των θεών και θεαινών, το μόνο που θα κάνει ο επισκέπτης είναι να ψάξει και να ανακαλύψει το γοητευτικό και θρυλικό παρελθόν της.