ΠΥΛΗ ΚΑΤΑΝΟΥ
ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Τα κυκλώπεια τείχη των Μυκηνών
Κατά την παράδοση, ιδρυτής των Μυκηνών ήταν ο Περσεύς, γιος του Διός και της Δανάης. Ο Περσεύς ανέθεσε στους μυθικούς Κύκλωπες, τους οικοδόμους της Τύρινθος, να του κτίσουν τα τείχη της ακροπόλεως. Γι αυτό κι ονομάστηκαν κυκλώπεια. Η περιοχή των Μυκηνών έχει κατοικηθεί ήδη από Νεολιθικούς χρόνους χωρίς διακοπή έως την καταστροφή της από σεισμούς και πυρκαγιές το 1100 π.Χ. Η περιγραφή του Παυσανία είναι η τελευταία είδηση που έχουμε για της Μυκήνες προτού ανακαλυφθεί ξανά ο χώρος από τους θησαυρόθηρες λόρδος Έλγιν και Sligo οι οποίοι κατέκλεψαν κατά καιρούς διάφορα αντικείμενα, ιδίως από τον θησαυρό του Ατρέως.
Πραγματικές ανασκαφές άρχισαν μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν την Πύλη των Λεόντων, βασιλικούς θολωτούς και θαλαμοειδείς τάφους, μέγαρο του ανακτόρου, υπόγεια κρήνη, κτήρια, εργαστήρια, κατοικίες κ.α. Έξω από τα τείχη βρίσκονται ίχνη μυκηναϊκών δρόμων καθώς και οι Μυκηναϊκές γέφυρες (κλικ για πληροφορίες). Παράλληλα με τους Μυκηναίους κυριάρχησαν και οι Μινύες αρχαιότατο ελληνικό φύλο με γενάρχη τον Μινύα, γιο του Διός και της Ισιόνης ή γιος του Χρύση από το γένος του Σισύφου. Από τις αρχές της τρίτης π.Χ. χιλιετίας οι Μινύες εξαπλώθηκαν από την Λευκάδα μέχρι τον Καύκασο ως Αργοναύτες. Γιός του Μινύα, ο Ορχομενός ίδρυσε τον Βοιωτικό Ορχομενό. Υπάρχει το θησαυροφυλάκιο του Μινύα όπου εφύλαγαν το χρυσό και τα πλούτη που απέκτησαν από το εμπόριο και τις καλλιέργειες. Οι Μινύες εκτέλεσαν τιτάνια αποστραγγιστικά , αντιπλημμυρικά και αρδευτικά έργα στην Κωπαϊδα. Παλιά η Κωπαϊδα ήταν μια λίμνη 200 τετραγωνικά χλμ. Με την αποξήρανση η περιοχή μετατράπηκε σε αγροτική καλλιέργεια. Για την επίβλεψη αυτού του κολοσσιαίου έργου είχαν κατασκευάσει φρούρια ακροπόλεις με σημαντικότερη την Άρνη. Αν κι ακρόπολη της Άρνης είναι επταπλάσια των Μυκηνών και δεκαπλάσια της Τύρινθας εν τούτοις παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό.
Κλικ για την Αποξήρανση της Κωπαϊδας στην Προϊστορία.
Άποψη της ακροπόλεως των Μυκηνών, χτισμένη επάνω σε ένα φυσικό οχυρό ύψωμα στο μυχό της Αργολίδος. Δεξιά στο βάθος στο βουνό του Προφήτη Ηλία, βρίσκεται μια μυκηναϊκή φρυκτωρία
Χρυσή νεκρική προσωπίδα του "Αγαμέμνονα", εκφραστικότερη από όλες του ταφικού περιβόλου Α Μυκηνών. Παριστάνεται σφυρηλατημένο με πολύ ρεαλισμό το πρόσωπο ενός Αχαιού βασιλέως. (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών).
Η είσοδος της ακροπόλεως των Μυκηνών και η "Πύλη των Λεόντων". Διακρίνεται επάνω στο ογκώδες υπέρθυρο το κουφιστικό τρίγωνο, που εξασφαλίζει την μετατόπιση των φορτίων στις δύο παραστάδες.
Αριστούργημα της μυκηναϊκής μικρογλυπτικής (13ος αι. π.Χ.), ελεφάντινο ειδώλιο με την παράσταση δύο γυναικών και ενός βρέφους. Η θρησκειολογική σημασία της παράστασης είναι φανερή.
Τα τείχη των Μυκηνών είναι χτισμένα με ακανόνιστους ογκολίθους.
Γενάρχης του φύλου των Αχαιών υπήρξε ο Αχαιός, πατέρας του ήταν ο Ξούθος, ένας από τους γιούς του Πελασγού Δευκαλίωνος και της Πύρας. Οι Αχαιοί υπήρξαν οι κληρονόμοι και συνεχιστές του πολιτισμού των Μινωϊτών και των Πελασγών. Το κέντρο βάρους του Ελληνικού πολιτισμού από την Κρήτη πέρασε στην ηπειρωτική χώρα. Από τον 17° αιώνα οι Αχαιοί εξαπλώθηκαν στην Κρήτη. Αυτό ίσως οφειλόταν στην έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας 1650 π.Χ . Σχετικώς με την αλλαγή ισχύος στο Αιγαίο είναι και ο μύθος του Θησέα ο οποίος απάλλαξε την πατρίδα του από την αποστολή 14 νέων κάθε χρόνο ως Θησεία στον Μινώταυρο. Μετά την υποταγή της Κρήτης ακολουθεί ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Άργους και Θήβας. ("Εκστρατεία Επτά επί Θήβας"). Μετά την επικράτηση των Αχαιών αρχίζει η πολύχρυση εποχή των Μυκηναίων.
Τμήμα τοιχογραφίας από το Ανάκτορο Μυκηνών, ΙΓ π.Χ. αιώνας (Μουσείο Ναυπλίου). Γυναικεία, θεϊκή μορφή που κρατάει στάχυα και φορεί το χαρακτηριστικό κάλυμμα με λοφίο που συνήθιζαν οι πριγκίπισσες. Η μινωϊκή αντίληψη είναι καταφανής.
Από το ανάκτορο της ακροπόλεως της Τίρυνθος.
Χρυσό δαχτυλίδι-σφραγίδα. Στη σφενδόνη θρησκευτική σκηνή:γυναικεία θεότητα κάθεται σε θρόνο και υψώνει κωνικό κύπελλο ή ρυτό. Προς αυτήν προχωρεί πομπή λεοντόμορφων δαιμόνων που κρατούν σπονδικές πρόχους. Στον στικτό ουρανό συνυπάρχουν ο τροχός του ήλιου και η σελήνη.
Τοιχογραφία από το ανάκτορο Μυκηνών
Τοιχογραφία από το Ανάκτορο Τίρυνθας. Δυο γυναίκες σε άρμα πάνε για κυνήγι στο δάσος
Οι Μυκηναΐοι έχτισαν επιβλητικές οχυρώσεις και ακροπόλεις όπου ήδη υπήρχαν Πελασγικά. Στα τεχνολογικά επιτεύγματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού κατατάσσονται η αποξήρανση της Στυμφαλίας, το φράγμα της Τϊρυνθος (μέχρι σήμερα προστατεύει τους κατοίκους από τις πλημμύρες. Είχαν κατασκευάσει κυκλώπειες γέφυρες και είχαν οδικό δίκτυο που εξυπηρετούσε την κρατική οργάνωση. Οι Μυκηναίοι ήσαν και δεινοί έμποροι και θαλασσοκρατούσαν. Ίδρυσαν αποικίες σ’ όλη την Μεσόγειο, Εύξεινο πόντο, στα παράλια της Σύρο-Παλαιστίνης και της Λιβύης.
Οι Αχαιοί ίδρυσαν μια αυτοκρατορία χωρίς να έχει τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα άλλων αυτοκρατοριών. Ήταν ένα είδος συνομοσπονδίας ανεξαρτήτων κρατών. Οι τοπικοί ηγεμόνες αναγνώριζαν στον αυτοκράτορα το δικαίωμα ασκήσεως εξωτερικής πολιτικής. Μ’ αυτόν τον τρόπο μπόρεσε ο Αγαμέμνων να ξεσηκώσει όλα τα Αχαϊκά βασίλεια κατά των Τρώων. Η πολιτική –διοικητική και στρατιωτική πρωτεύουσα των Αχαιών ήταν η πολύχρυσες Μυκήνες. Αιτία κατάρρευσης του Μυκηναϊκού Πολιτισμού υπήρξε ο Τρωικός πόλεμος και οι σεισμοί .
Τοιχογραφίες από το Ανάκτορο Τίρυνθος. Σκυλιά με κορδέλες στον λαιμό κυνηγούν αγριογούρουνο
Η μυκηναϊκή τοιχογραφία ακολουθεί τα μινωϊκά πρότυπα και στην τεχνική και στην απόδοση των μορφών. Από τις Μυκήνες ο καλλιτέχνης ξεπέρασε με την φυσικότητα της αποδόσεως και το έξοχο σχέδιο, την κρητική παράδοση. Η Μυκηναία φορεί λεπτά κοσμήματα,περιδέραια και βραχιόλια. Ο μαύρος όγκος των μαλλιών διακόπτεται από ανοιχτόχρωμες ταινίες. (Μυκήνες - "Οικία του Αρχιερέα")
Αναπαράσταση της πολυκόσμητης αίθουσας του ανακτόρου της Πύλου. Στο κέντρο η μεγάλη κυκλική εστία χτισμένη ανάμεσα σε τέσσερες κίονες. Στη μέση της δεξιάς πλευράς της αίθουσας βρισκόταν ο θρόνος. Πλούσιες τοιχογραφίες στόλιζαν τους τοίχους.
Κατάλοιπα από το Ανάκτορα των Μυκηνών. Φαίνονται οι τέσσερες βάσεις των κιόνων και στο κέντρο η μεγάλη κυκλική εστία.
Διάδρομος προς το Ανάκτορα των Μυκηνών Θέα από την ακρόπολη Μυκηνών
Ο Ταφικός περίβολος Α από την εσωτερική πλευρά της πύλης των Λεόντων
Σκαλοπάτια που οδηγούν προς το ανάκτορα Μυκηνών Η κάθοδος προς την υπόγεια κρήνη των Μυκηνών Πυλίδα εξόδου από το εξωτερικό το οχυρού των Μυκηνών
Πυλίδα εξόδου από το οχυρό των Μυκηνών Κάθοδος στην υπόγεια κρήνη Δεξαμενή νερού
ΟΙ ΤΑΦΟΙ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΙΩΝ
Οι τάφοι των Μυκηναΐων παρουσιάζονται υπό τρεις διαφορετικούς τύπους: τους λακκοειδείς, τους θαλαμοειδείς και τους θολωτούς. Οι πρώτοι, οι απλούστεροι, αποτελούνται από ένα μακρόστενο κάθετο άνοιγμα που σκεπαζόταν με ακατέργαστες λίθινες πλάκες. Οι θαλαμοειδείς είχαν μορφή υπογείων δωματίων σκαμμένων στις πλαγιές υψωμάτων και σε αρκετό βάθος. Στους υπόγειους θαλάμους έφθανε κανείς δια μέσου ενός κατηφορικού δρόμου. Ο δρόμος κατέληγε στη θύρα με το υπέρθυρο που οδηγούσε μέσα στο θάλαμο. Μετά την ταφή έφραζαν το στόμιο με ξερολιθιά.
Τα λαμπρότερα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα αποτελούν οι θολωτοί τάφοι. Πρόκειται για τάφους βασιλέων και αρχόντων. Έχουν και αυτοί δρόμο, θύρα, στόμιο και θάλαμο. Ο θάλαμος είναι οικοδομημένος με ογκόλιθους άλλοτε πάνω από την επιφάνεια του εδάφους (σκεπαζόταν με χώμα δίνοντας την όψη τύμβου) και άλλοτε σε βαθύ κυκλικό σκάμμα ανοιγμένο στην πλαγιά ενός λόφου. Η διάμετρος ποικίλλει από τα 3,50 μ. έως τα 14,50 μ. του θησαυρού του Ατρέως. Το συμπαγές υπέρθυρο του Ατρέα ζυγίζει 120 τόνους. Το κουφιστικό τρίγωνο χρησίμευε για την εξουδετέρωση των πιέσεων. Η μνημειώδης πρόσοψη του ήταν πλούσια διακοσμημένη.Οι θόλοι είναι κατασκευασμένοι με ογκόλιθους χωρίς συνδετική ύλη, κατά το εκφορικό σύστημα (θόλους,τόξα, καμάρες). Ο λίθος της κορυφής του θόλου λέγεται “κλειδί” επειδή εξασφαλίζει την συνοχή σ’ολόκληρο το οικοδόμημα. Είναι κυκλικοί στην κάτοψη, και κυψελοειδείς σε σχήμα, εξαίρεση αποτελεί ο θολωτός τάφος του Θορικού με σχήμα ελλειψοειδής.
Η ταφική αρχιτεκτονική των Μυκηναΐων ακολουθεί τον Μινωικό. Ο θολωτός τάφος στο Καμηλάρι της Μεσσάρας θεωρείται ο πρόδρομος των μεγαλόπρεπων Μυκηναϊκών τάφων. Ορισμένοι θολωτοί τάφοι αποκαλούνται θησαυροί πιθανώς να χρησιμεύωντο προς αποταμίευση χρυσού, σιτηρών και άλλων αναγκαίων του βίου, όπως ο θησαυρός του Μινύα στον Ορχομενό. Οι θολωτοί τάφοι είναι συνήθως υπόγειοι, εξαίρεση αποτελεί ο (κλίκ) θησαυρός του Μινύα ο οποίος είναι υπέργειος. Βλέπε το Νεκροταφείο στις Σπάθες κλικ) και το Νεκροταφείο των Αηδονιών
Στις «πολύχρυσες» Μυκήνες του Ομήρου δεσπόζει ο τάφος ή «θησαυρός» του Ατρέα. Είναι το μεγαλύτερο και τελειότερο θολωτό τάφο που έχει βρεθεί στις Μυκήνες. (1250 π.Χ. ). Είναι λαξευμένος στον βράχο και επενδυμένος με λείους ογκόλιθους από αμυγδαλόπετρα. Στο εσωτερικό του θόλου φαίνεται το "κλειδί"
Μινωϊκός θολωτός τάφος στο Καμηλάρι της Μεσσάρας, Κρήτη. Πρόδρομος των Μυκηναίων θολωτών τάφων. Ο θόλος έχει καταρρεύσει.
Μυκηναϊκός λακκοειδής τάφος ( 14 αίωνα π.Χ.) στα Δεντρά. Αργολίς
Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του Θρασυμήδη στο λόφο του Επάνω Εγκλιανού, Πύλος. (1550 -1450 π.Χ)
Ο "τάφος του Νέστορα", μυκηναϊκού θολωτού τάφου σε ύψωμα πάνω από τη φημισμένη Βοϊδοκοιλιά,
Μπρούτζινη ζυγαριά από το μυκηναϊκό θολωτό τάφο στο Βαφείο, Μάνης. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Γύρω στα 1500 π.Χ. από την Κρήτη ο Πεπάρηθος με τον αδελφό του Στάφυλο εγκατάστησαν στο Σκόπελο . Ο Στάφυλος γιός του Θησέα, έγινε ήρωας και αναφέρεται μεταξύ των πενήντα Αργοναυτών στην Κολχίδα. Το ξίφος με τη χρυσή λαβή βρέθηκε στο μινωϊκό τάφο που αποδόθηκε στον Στάφυλο. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Μπρούτζινα εργαλεία από τις Μυκήνες.(13 αι. π.Χ.) Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Σπαθί με χρυσή λαβή κεφαλή λέοντος από τις Μυκήνες. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Χάλκινα περίτεχνα εγχειρίδια με εμπίεστη διακόσμηση από χρυσό, νικέλιο και ήλεκτρο, από τους τάφους ΙV και του V του ταφικού περιβόλου Α των Μυκηνών. 16 ος αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Πύλινα αγγεία, αμφορές από την Δειράδα Άργους. Γραπτή διακόσμηση με φυτικά και θαλασσινά θέματα.
Ο περίφημος μυκηναϊκός "κρατήρας των πολεμιστών". Στην κύρια όψη παριστάνονται έξι πολεμιστές οπλισμένοι με κοντή ασπίδα και δόρυ, φορώντας χιτώνα, κοντό θώρακα και κράνος, που φεύγουν ίσως για τη μάχη. Μια γυναικεία μορφή στην άκρη τους αποχαιρετάει υψώνοντας το χέρι. Τέλη 13ου αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Θραύσματα πήλινων αγγείων με γραπτή διακόσμηση με ζώα και πουλιά.
Νεκρική χρυσή προσωπίδα από τις Μυκήνες του 16ου αι.π.Χ. Είναι αγένειος , τα μάτια του κλειστά, ενώ τα βλέφαρά του είναι χαρακτά. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Χρυσό ρομβοειδές διάδημα με λογχοειδή ελάσματα από τον τάφο ΙΙΙ του περιβόλου Α των Μυκηνών. 16 ος αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Άλλη παρόμοια νεκρική χρυσή προσωπίδα από τις Μυκήνες. Και αυτός είναι αγένειος με τα μάτια του κλειστά, ενώ τα βλέφαρά του είναι χαραγμένα.
Ο θολωτός τάφος, Τύρινς, Αργολίς. Στο εσωτερικό του θόλου υπάρχει ένα ελαιοτριβείο από την περίοδο της Ελληνο-ρωμαικής. Η μνημειακή είσοδος του τάφου του Ατρέως. Μυκήνες
Πλημμυρισμένος λαξευμένος τάφος στο βράχο στην Πελλάνα. Ελλειψοειδής θολωτός τάφος στο Θορικό, Αττικής Υπερμεγέθης τάφος του Κύκλωπα, στο λόφο Παναγίτσα, Μυκήνες
Μικρό αγγείο από ορεία κρύσταλλο σε σχήμα πάπιας, που βρέθηκε στον τάφο Ο του ταφικού περιβόλου Β των Μυκηνών. 16ος αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Μυκηναϊκό χτένι από ελεφαντόδοντο που σώζεται σχεδόν ολόκληρο.Η λαβή είναι διακοσμημένη εξίσου και στις 2 πλευρές. Κάθε πλευρά, η οποία είναι χωρισμένη σε 2 ζωφόρους, φέρει καθιστές σφίγγες με ανοιχτά φτερά. Στην άνω ζώνη, στο κέντρο κυριαρχεί ένας ρόδακας με 8 πέταλα, ενώ δεξιά και αριστερά είναι τοποθετημένες εραλδικά 2 σφίγγες. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών
Μικρό αγαλματίδιο από ελεφαντόδοντο μια μυκηναϊκή θεά , γυμνόστηθη, καθισμένη σε βράχο. Ε. Α. Μουσείο Αθηνών
Γυναικεία κεφαλή, ίσως Σφίγγας, από κονίαμα. Ακρόπολη των Μυκηνών.
Λύρα από ελεφαντόδοντο με δύο Σφίγγες στο ηχείο του οργάνου
Χρυσά κύπελλο από το Βαφειό της Λακωνίας. (16ο- 15 ο αίνα π.Χ.). Στο κύπελλο αφηγείται την αιχμαλωσία ταύρου με θηλιά στο πόδι, η οποία αφηγείται από δεξιά προς τα αριστερά. Οι σκηνές που παριστάνουν σύλληψη ταύρου, ίσως να σχετίζεται με τον μύθο της Πασιφάης και τα μινωικά ταυροκαθάψια για θρησκευτικούς ή αγωνιστικούς σκοπούς. Φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Από το ίδιο κύπελλο του Βαφείου. Τα ιερά ζώα εκτός που ήταν μεγαλόσωμα και άγρια, είχαν και μεγάλα και μυτερά κέρατα, πολύ επικίνδυνα για τους θηρευτές τους. Αυτό μαρτυρεί το δραματικό σκηνικό που δείχνει έναν από τους κυνηγούς να τινάζεται από τον ταύρο στον αέρα και ο άλλος θαρραλέος κυνηγός πέφτει τραυματισμένος
Ασημένιο ρυτό σε σχήμα ταυροκεφαλής με χρυσά κέρατα και ρόδακα στο μέτωπο από τον τάφο IV του ταφικού περιβόλου Α των Μυκηνών. Εντυπωσιακό δείγμα της μυκηναϊκής χρυσοχοϊας. 16ος αι.π.Χ.
Φακόσχημοι σφραγιδόλιθοι από σάρδιο, Μυκήνες
Χρυσή αμφορά
Τίρυνθα
Στην Τίρυνθα άκμασε στην αρχαιότητα ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου και ειδικότερα στην Αργολίδα, τα ερείπια του, που σώζονται σ’ έναν επιμήκη λόφο περίπου 15 χλμ. ΝΑ των Μυκηνών. Το οχυρό είναι μήκους 300 μ., πλάτους 45-100 μ. και ύψους όχι μεγαλύτερου από 18 μ.
Γύρω από τον λόφο απλωνόταν η πόλη και στην κορυφή του βρισκόταν οχυρωμένη ακρόπολη με την κατοικία του άρχοντα, όπως και στις άλλες μυκηναϊκές ακροπόλεις, όπου κατέφευγαν οι κάτοικοι σε ώρες κινδύνου για να προστατευτούν μέσα στα ισχυρά τείχη. Τα τείχη της Τίρυνθας η αρχαία παράδοση τα συνέδεε με τους Κύκλωπες οι οποίοι προκάλεσαν τόσο θαυμασμό και θεωρήθηκαν τόσο ανώτερα των ανθρώπινων δυνάμεων, ώστε μόνο σε υπερφυσικά όντα μπορούσε να αποδοθεί η κατασκευή τους.
Ο Παυσανίας, βλέποντας, κατά τον 2o αι. μ.Χ., τα ερείπια των τειχών αυτών στην ερημωμένη πλέον ακρόπολη, έγραψε πως δύο ημίονοι μαζί δεν θα μπορούσαν να μετακινήσουν ούτε τη μικρότερη πέτρα τους («Τό δέ τείχος, ό δή μόνον τών ερειπίων λείπεται, Κυκλώπων μέν εστίν έργον, πεποίηται δ’ άργών λίθων μέγεθος έχων έκαστος λίθος ώς άπ’ αύτων μηδ’ αν αρχήν κινηθήναι τόν μικρότατον ύπό ζεύγους ήμιόνων»).
Η κατασκευή των τειχών αποδίδεται στον Προίτο, αδελφό του βασιλιά του Άργους Ακρίσιου: διωγμένος από τον αδελφό του, ο Προίτος κατέφυγε στη Λυκία· με τη βοήθεια όμως της χώρας αυτής κατάφερε να επιστρέψει στην Αργολίδα, να καταλάβει την Τίρυνθα και να την οχυρώσει με τη συνδρομή των Κυκλώπων. Έτσι η παράδοση συνδέει τα 3 αργολικά κέντρα: Άργος, Τίρυνθα και Μυκήνες, με 3 μυθικούς ήρωες: τον Ακρίσιο, τον αδελφό του Προίτου και τον εγγονό του Περσέα, τον ιδρυτή των Μυκηνών. Βέβαια η παράδοση αυτή γεννήθηκε σε μια εποχή που το Άργος αγωνιζόταν να γίνει η ηγετική δύναμη στην περιοχή και είχε την ανάγκη να αισθανθεί ένα παρελθόν όχι λιγότερο ένδοξο από εκείνο των δύο γειτονικών του ακροπόλεων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Προίτος και ο Ακρίσιος ήταν οι δίδυμοι γιοί του Άβαντος (βασιλεύς του Άργους), οι οποίοι πολεμούσαν μεταξύ τους και όταν βρίσκονταν στην κοιλιά της μητέρας τους. Όταν μεγάλωσαν συγκρούστηκαν πρώτη φορά οπλισμένοι με ασπίδες, αλλά ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μπόρεσε να πετύχει αποφασιστική νίκη. Για όσους εκατέρωθεν έπεσαν, επειδή ήταν συγγενείς και συμπολίτες χτίστηκε κοινό τάφο (Πολυάνδριον), στη λεγόμενη (βλέπε) πυραμίδα στο Λιγουριό. Στον καιρό του Παυσανία είχε πάνω στην πυραμίδα του Λιγουριού ανάγλυφες ασπίδες από τους προϊστορικούς χρόνους.
Τα κυκλώπεια τείχη της Τύρινθος Η κύρια πύλη της ακροπόλεως της Τύρινθος με το διάδρομο που οδηγεί στο Ανάκτορο
Τα ερείπια της μυκηναϊκής ακρόπολης Το δάπεδο λουτρού με την τεράστια ασβεστολιθική πλάκα
Ο χώρος της Τίρυνθος είχε κατοικηθεί από παλαιότατη εποχή. Τη νεολιθική εγκατάσταση διαδέχτηκε, στα μέσα της τρίτης προχριστιανικής χιλιετίας, ένας ακμαίος πρωτοελλαδικός συνοικισμός. Από την περίοδο αυτή διασώθηκε, κάτω από μια αυλή του μυκηναϊκού ανακτόρου, ένα επιβλητικό κυκλικό οικοδόμημα διαμέτρου 28 μ., που θα πρέπει να ήταν ή οχυρό ή κατοικία του ηγεμόνα. Το θεμέλιό του, ισχυρότατο, ήταν κατασκευασμένο από δύο ομόκεντρους λίθινους τοίχους, ανάμεσα στους οποίους υπήρχαν άλλοι εγκάρσιοι, έτσι που το πάχος του έφτανε τα 4-5 μ. Η ανωδομή ήταν πλίνθινη και η στέγη από κεραμίδια ψημένα στη φωτιά. Τα πρώτα ελληνικά φύλα, οι δημιουργοί του Μεσο-ελλαδικού πολιτισμού και στη συνέχεια του μυκηναϊκού πολιτισμού, εγκαταστάθηκαν και στην Τίρυνθα κατά την αρχή της Μεσο-ελλαδικής (2000-1600 π.Χ.) εποχής και στη μεγαλύτερη ακμή της έφτασε η πόλη κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο.
Η ακρόπολη παρουσιάζει 3 οικοδομικές φάσεις, που αντιστοιχούν η πρώτη στο τέλος της Υστεροελλαδικής II (1500-1400 π.Χ.) περιόδου, η δεύτερη στην Υστεροελλαδική III Α (1400-1300) και η τρίτη στο τέλος της Υστεροελλαδικής III Β (1300-1200 π.Χ.). Τα σωζόμενα ερείπια της μυκηναϊκής ακρόπολης ανήκουν στο τέλος της τρίτης περιόδου.
Η καταστροφή που έπληξε τα μυκηναϊκά κέντρα στο τέλος της εποχής του Χαλκού, διαπιστώθηκε και στην Tίρυνθα, είναι όμως βέβαιο ότι ο χώρος του ανακτόρου κατοικήθηκε συνεχώς έως τα μέσα του 8ου αι. π.Χ. (λίγο αργότερα στα ερείπιά του χτίστηκε ναός). Στην αρχή της Κλασικής εποχής η Tίρυνς, όπως και οι Μυκήνες, έγινε πλέον μια ασήμαντη κώμη· θα σημειώσουν όμως και οι δύο την παρουσία τους στα Μηδικά, στέλνοντας 400 άνδρες στη μάχη των Πλαταιών. Έστω και παρηκμασμένα, τα δύο ένδοξα μυκηναϊκά κέντρα ενοχλούσαν τους Aργείους, των οποίων η πολιτική προπαγάνδα ήθελε να μονοπωλεί το κλέος των μυθικών προγόνων. Έτσι, το 468 π.Χ. κατέστρεψαν εντελώς και τις Μυκήνες και την Τίρυνθα και μετέφεραν, κατά τον Παυσανία, τους κατοίκους στο Άργος, για να αυξηθεί ο πληθυσμός της πόλης, αν και ο Στράβων αναφέρει (8,373) ότι πολλοί Τιρύνθιοι έφυγαν προς την περιοχή του Πόρτο-Χέλι, όπου ίδρυσαν την πόλη Αλιείς. Όσο και αν σήμερα τα ερείπια της Τίρυνθας δεν είναι για τους αρχαιολόγους λιγότερο σημαντικά από τα ερείπια των Μυκηνών, οι αρχαίοι, θεωρώντας τα πράγματα διαφορετικά, πολύ μικρή θέση άφησαν για τους μυθικούς ηγεμόνες της Τίρυνθας και για την πόλη τους μέσα στις παραδόσεις, στα έπη του Ομήρου και στο Δράμα.
Ο Παυσανίας ένα σύντομο κομμάτι (ΙΙ,25 8-10) αφιερώνει στην Τίρυνθα και οι νεότεροι περιηγητές, που ταξίδευαν στην Ελλάδα αναζητώντας τους χώρους, όπου κινήθηκαν οι ήρωες των αρχαίων κειμένων, δεν έδωσαν στα ερείπια της Τίρυνθος τη σημασία που τους άξιζε. Πρώτος έκανε ανασκαφή στην ακρόπολη ο Tiersch το 1831. Αρκετά χρόνια αργότερα (1876) ο Σλήμαν, μεθυσμένος από τον θρύλο των Μυκηνών μετά την πρώτη έρευνά του εκεί, θεώρησε το ανάκτορο της Τίρυνθα μεσαιωνικό και μάλιστα λίγο έλειψε να το καταστρέψει για να αναζητήσει βαθύτερα μυκηναϊκούς θησαυρούς. Ευτυχώς στην επόμενη ανασκαφική περίοδο τον ακολούθησε ο Ντέρπφελντ και έτσι αυτή τη φορά τα ερείπια εκτιμήθηκαν και αποτυπώθηκαν σωστά. Ο Ντέρπφελντ επανέλαβε αργότερα, ως διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, τις ανασκαφές με επιτελείο και άλλων Γερμανών αρχαιολόγων, οι οποίοι συνέχισαν το έργο του έως το 1938.
Μετά τον πόλεμο οι εργασίες συνεχίστηκαν από το Ινστιτούτο, αλλά και από την Ελληνική Αρχαιολογική υπηρεσία. Τα τείχη εκτείνονται σε ολόκληρο το πεδίο της κορυφής του λόφου. Τα θεμέλια σώζονται σε όλο το μήκος τους και το ύψος σε ορισμένα σημεία φτάνει έως τα 7 μ., λίγο δηλαδή υπολείπεται του αρχικού, που υπολογίζεται σε 9-10 μ. Μεγάλο είναι το πάχος του τείχους: συνήθως 6 μέτρα, στα σημεία όμως που ανοίγονται στο εσωτερικό του οι περίφημες σήραγγες φτάνουν έως 17 μ. Ένας ισχυρός εγκάρσιος τοίχος χωρίζει την ακρόπολη σε 2 τμήματα: το νότιο περικλείει τα ανακτορικά οικοδομήματα, ενώ το βόρειο προστατεύει απλά τον χώρο της κορυφής του λόφου. Στο δεύτερο αυτό τμήμα, που χρονολογείται στο τέλος των μυκηναϊκών χρόνων, ανοίγονται κατά διαστήματα μικρές πύλες καθώς και πολλές σήραγγες, στεγασμένες με οξυκόρυφα τόξα, οι οποίες χρησίμευαν ως καταφύγιο των κατοίκων της κάτω πόλης σε περιόδους κινδύνου.
Η είσοδος της ακρόπολης ήταν πάντα στην ανατολική πλευρά, είχε όμως διαφορετική θέση και μορφή σε καθεμία από τις 3 οικοδομικές φάσεις. Στη δεύτερη φάση η πύλη είχε τη μορφή της πύλης των λεόντων, των Μυκηνών. Αριστερά της υπήρχε πύργος και δεξιά ο βραχίονας του τείχους και έτσι η πύλη στο βάθος ήταν καλά προφυλαγμένη, δεδομένου ότι οι επιτιθέμενοι ήταν υποχρεωμένοι να διασχίσουν πολύ στενό διάδρομο, ενώ οι αμυνόμενοι μπορούσαν να τους χτυπούν από ψηλά και από τις δύο πλευρές. Στην τρίτη φάση η πύλη μεταφέρθηκε ακόμα πιο έξω. Το μέγαρο του βασιλιά, μέσα στην ακρόπολη, όμοιο με των Μυκηνών, διαστάσεων 11,80 x 9,80 μ., αποτελείται από 3 χώρους: την εξωτερική στοά με τους 2 κίονες μεταξύ παραστάδων, τον πρόδομο και τον δόμο με την κυκλική εστία, που την περιβάλλουν 4 ξύλινοι κίονες. Τα πλευρικά διαμερίσματα του μεγάρου φαίνεται πως είχαν και δεύτερο όροφο. Πλούσια ήταν η διακόσμησή του: οι τοίχοι της εξωτερικής στοάς είχαν χαμηλά μια ζώνη από αλαβάστρινες πλάκες με ανάγλυφους ρόδακες και ανθέμια· η υπόλοιπη ήταν διακοσμημένη με τοιχογραφίες. Τρεις πόρτες οδηγούν στον πρόδομο και από εκεί μια άλλη στον δόμο. Στη μέση του ανατολικού τοίχου διακρίνεται στο δάπεδο ο χώρος που αντιστοιχούσε στον βασιλικό θρόνο. Το δάπεδο ήταν πλουσιότατα διακοσμημένο με διαφορετικά θέματα στη ζώνη γύρω από τους τοίχους και στον χώρο ανάμεσα στους κίονες της εστίας. Φυσικά και εδώ οι τοίχοι ήταν στολισμένοι με ζωγραφιές.
Μια από τις καλύτερα διατηρημένες σύριγγες της ακρόπολης της Τύρινθος. Στο επάνω τμήμα τα τοιχώματα, χτισμένα με το απλό εκφορικό σύστημα, κλίνουν προς το εσωτερικό, στενεύουν και σχηματίζουν μια οξυκόρυφη καμάρα. Στην άνω φωτ. φαίνονται και οι δύο πύλες.
Στην μεγαλιθική παραστάδα φαίνεται η οπή (μεντεσέ) για τη θύρα
Στα ερείπια του μεγάρου αυτού, που κάηκε κατά τον 8o αι. π.Χ., οι κάτοικοι των Γεωμετρικών χρόνων έχτισαν δωρικό ναό, μικρότερο σε διαστάσεις από το μέγαρο, με δύο χώρους, τον πρόδομο και τον σηκό. Το πλάτος του ναού, η ανατολική πλευρά του οποίου αντιστοιχεί στην ανατολική του μεγάρου, μόλις ξεπερνάει το μισό του πλάτους του μεγάρου και ο πίσω τοίχος του ναού φτάνει ακριβώς στο ύψος των πίσω κιόνων της εστίας. Τρεις πηγές, μία στη δυτική πλευρά της μεγάλης αυλής, στην οποία έφτανε κανείς από κρυφή είσοδο, και δύο στο άκρο της βόρειας πλευράς του τείχους, στις οποίες έφτανε κανείς από δύο σήραγγες, που ήταν ανοιγμένες στο τείχος, όμοιες με αυτές που χρησίμευαν ως καταφύγια, μαρτυρούν την πρόνοια που είχε ληφθεί και εδώ, όπως και στις άλλες μυκηναϊκές ακροπόλεις, για το βασικό σε καιρό πολιορκίας πρόβλημα του νερού
Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης που πρώτη φορά ευρωπαϊκά και ίσως παγκοσμίως χρησιμοποιήθηκε στη Μινωική Κρήτη την περίοδο των πρώτων ανακτόρων 1900 πΧ - 1700 πΧ και κατόπιν οι Μυκηναίοι εφαρμόστηκαν το σύστημα των φρυκτωριών. Ο Αισχύλος στο έργο του "Αγαμέμνων" περιγράφει την είδηση της πτώσης της Τροίας, η οποία μεταδόθηκε ως τις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες. Η μεταβίβαση της πληροφορίας γίνεται με τη χρήση πυρσών κατά τη διάρκεια της νύχτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για πολλούς αιώνες μέχρι το 1850 . Οι φρυκτωρίες βρίσκονται σε όλη την Κρήτη στα νησιά του Αιγαίου και της ηπειρωτικής Ελλάδος
Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και συντήρηση αυτών των επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν πρωταρχικής σημασίας για την επικράτηση και την επέκτασή του. Το δίκτυο αυτό χρησιμοποιείτο τόσο κατά την διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, όσο και κατά την διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους.
Οι φρυκτωρίες εκμεταλλευόμενες τα νησιά του Αιγαίου και την ορεινή μορφολογία του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούν την φωτιά και έναν κώδικα αναπαράστασης γραμμάτων (παρόμοιο του κώδικα Μορς) για την μετάδοση αξιόπιστων μηνυμάτων σε πολλά χιλιόμετρα (έως και 130). Στην ουσία μιλάμε για την προϊστορία του τηλεγράφου.
Σημαντικός σταθμός οπτικών τηλεπικοινωνιών ήταν το «καιροσκοπείον» στην κορυφή του Άθω (κατά τον Αναξίμανδρο) με ιστορία που ξεκινάει από τη Γιγαντομαχία της μυθολογίας. Φρυκτωρία με ξεχωριστή ιστορία είναι και η βουνοκορφή του Μεσσάπιου της Εύβοιας αλλά και του πύργου του Δρακάνου (4ος π.Χ. αιώνας) στη Ανατολική Ικαρία, της Ανάφης, της Γιούχτας (Κνωσός), του ναού του Ποσειδώνος στο Σούνιο , στο Άκτιο, το ακρωτήριο του Σίδερο, κ.ά. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι και σήμερα φάροι.
Μυκηναϊκή φρυκτωρία στον λόφο Προφήτου Ηλία, Μυκήνες
Θέα από τον Προφήτη Ηλία. Μυκήνες
ΜΥΚΗΝΑΪΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ, ΓΡΑΦΗ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Οδοντόφρακτο κράνος.
Η περίφημη χάλκινη πανοπλία ηλικίας 3500 ετών. Ανασκάφτηκε στο νεκροταφείο Δενδρών
Ρυτόν σε σχήμα παπουτσιών. Βούλα Αττική 1300-1200 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β
Περισσότερες φωτογραφίες
Αρχαία Ασίνη / Καστράκι
Από την 5η χιλιετία π.χ. μέχρι και το 600 μ.Χ. η ακρόπολη της Ασίνης κατοικούνταν συνέχεια, ενώ η πρώτη βιβλιογραφική αναφορά στην Ασίνη γίνεται από τον Όμηρο (Β 560), όπου αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Ασίνη, το Άργος, η Τίρυνθα, η Επίδαυρος και άλλες πόλεις της Αργολίδας συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο με ογδόντα πλοία.
ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΜΥΚΗΝΑΙΚΗ ΜΙΔΕΑΣ
Το τρίτο μεγάλο μυκηναϊκό κέντρο του Περσέα στην αργολική πεδιάδα, μετά τις Μυκήνες και την Τύρινθα, εντυπωσιάζει τους αρχαιολόγους με τον πλούτο των αντικειμένων που έρχονται στο φως. Η κυκλώπεια οχύρωσή της, τα ευρήματα των πρόσφατων ανασκαφών, η θέση της στη μυθολογία και η σύνδεσή της με το πλούσιο Μυκηναϊκό νεκροταφείο στα γειτονικά Δενδρά, την κατατάσσουν στα μεγάλα Μυκηναϊκά κέντρα της Ηπειρωτικής Ελλάδας. To μυκηναϊκό νεκροταφείο των Δενδρών εκτείνεται στη νοτιοδυτική πλαγιά ενός χαμηλού λόφου, δυτικά της μυκηναϊκής Ακρόπολης της Μιδέα
Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Δενδρών
Θολωτός τάφος
Ο θολωτός τάφος έχει καταρρεύσει Λακκοειδής τάφος
Ταφική στήλη από το μυκ.ταφο κυκλικό Α. 16 αι.π.Χ. πωρόλιθος άρμα με σπείρες